Độ axit ở dạ dày heo con bắt đầu ở mức độ vừa phải và duy trì ở mức pH tương đối cao cho đến khi cai sữa, trong khi pH ở heo sau cai sữa yêu cầu thấp hơn cho sự tiêu hóa tối ưu protein và sức khoẻ ruột.

Ở động vật trưởng thành, pH dạ dày được kiểm soát bằng sự tiết axit hydrocloric từ niêm mạc dạ dày. Axit hydrocloric là một axit vô cơ mạnh, cần thiết để bắt đầu sự tiêu hóa protein. Hoạt động của nó kích hoạt pepsinogen chưa hoạt hóa thành dạng pepsin hoạt hóa, enzyem tiêu hóa protein chủ yếu ở dạ dày. Các động vật trưởng thành có mức pH dạ dày tương đối thấp (2-3, rất axit) cần thiết cho việc tiêu hóa các protein có nguồn gốc thực vật. Môi trường axit cũng dẫn đến việc loại bỏ hầu hết các mầm bệnh xâm nhập vào hệ thống tiêu hóa thông qua thức ăn và nước. Do đó, pH thấp là điều kiện tiên quyết để tiêu hóa thức ăn hiệu quả và sức khoẻ đường ruột tốt.

Heo chưa được một tháng tuổi có pH dạ dày khá cao (5-6) bởi hệ đệm mạnh của sữa non. Điều này có vẻ mâu thuẫn với những điều trên, nhưng có một lý do. Vì  pH dạ dày như vậy cho phép vi khuẩn (Không phải tất cả vi khuẩn đều là mầm bệnh) xâm nhập vào môi trường từ dạ dày đến ruột non và ruột già để tạo nên hệ vi khuẩn đường ruột. Đây được xem là thiết yếu và thậm chí có lợi cho sức khoẻ lâu dài của động vật. Thông thường, vi khuẩn có lợi chiếm ưu thế trong dạ dày là vi khuẩn thuộc nhóm Lacto và Bifido, trong khi ở ruột có một hỗn hợp vi khuẩn. Tuy nhiên, sau vài giờ đầu tiên bú sữa mẹ, pH dạ dày giảm xuống khoảng 4 và duy trì cho đến khi cai sữa, và tiếp tục suốt ba đến bốn tuần sau khi cai sữa. Sau đó, pH dạ dày giảm dần cho đến mức pH ở heo trưởng thành (2-3).

Lợi ích của pH cao ở giai đoạn đầu

pH dạ dày mức vừa phải khoảng 4 của heo con theo mẹ thuận lợi cho hoạt động của chymosin (rennin), loại enzyme làm đông sữa trong dạ dày. Không có sự hoạt động của chymosin, sữa sẽ đi qua nhanh chóng và phần lớn không được tiêu hóa ở ruột non nơi đây nó sẽ trở thành chất nền cho mầm bệnh. Mặc dù pepsin, cũng là enzyme tiêu hóa protein, có thể thể làm đông sữa, dù hoạt lực yếu hơn so với chymosin, do pepsin có hoạt tính phân giải protein yếu hơn. Một lần nữa có thể xuất hiện mâu thuẩn, nhưng nó có lợi vì nó bảo vệ immunoglobulin sữa rất quan trọng từ quá trình tiêu hóa.

pH dạ dày ở mức vừa phải cũng có những lợi ích cho sự phát triển của Lactobacteria trong việc ngăn ngừa các sinh vật gây bệnh khác. Một quần thể Lactobacteria khỏe mạnh sản sinh ra lượng acid lactic dồi dào làm ổn định pH dạ dày. Tuy vậy, điều này dẫn đến sự sụt giảm của hydrochloric acid. Mặt khác, sự hiện diện của lactic acid, không có sự kích thích tiết các acid khác. Đây là một trong những lý do tại sao những khẩu phần heo sau cai sữa được củng cố bằng lactic acid, trong số nhiều acid hữu cơ khác. Tóm lại, rõ ràng là heo theo mẹ thể hiện rất hạn chế trong việc tiết hydrochloric acid do không chịu kích thích mạnh từ sữa heo mẹ. Đây là kết luận chưa thỏa đáng vì một biểu hiện tiêu cực, nhưng ngược lại nó quan trọng cho sự sống sot của heo con bú mẹ.

Cai sữa làm đảo lộn cân bằng pH

Khi cai sữa, thường là quá sớm để heo con có thể hấp thu đủ thức ăn, pH dạ dày vẫn ở mức tương đối cao. Mức pH thấp hơn là cần thiết cho việc tiêu hóa hiệu quả protein có nguồn gốc thực vật và động vật (ngoại trừ sữa) tìm thấy ở hầu hết các khẩu phần ăn heo sau cai sữa. Điều này là do hoạt lực của pepsin cao ở mức độ pH rất thấp khoảng 2 đến 3,5. Một số protein bền vững (chủ yếu có nguồn gốc thực vật) chỉ được tiêu hóa ở pH thấp nhất, trong khi đó không có sự tiêu hóa đáng kể của bất kỳ nguồn protein nào xảy ra khi pH trên 4. Cung cấp các sản phẩm từ sữa trong khẩu phần sau cai sữa đã được chứng minh là làm giảm pH dạ dày ở heo cai sữa, giúp tiêu hóa.

Protein không được tiêu hóa ở heo non không chỉ làm giảm hiệu quả sử dụng thức ăn mà còn làm tăng số lượng vi khuẩn đường ruột phát triển mạnh trên protein, đặc biệt là các mầm bệnh cơ hội như Escherichia coli. Tình trạng này thường kết thúc bằng sự phát triển của hội chứng tiêu chảy, và thỉnh thoảng tử vong, trừ khi heo được điều trị bằng các chất kháng khuẩn (Kháng sinh, kẽm oxit, đồng sulfat, axit hữu cơ, chất chiết xuất thực vật ,...) giúp  kiểm soát các mầm bệnh đường ruột. Do đó, trong nhiều trường hợp, việc tăng cường tiêu hoá protein giúp loại bỏ sự cần thiết của thuốc đắt tiền và ngăn chăn sự bùng phát bệnh. Tuy nhiên, ở hầu hết các trang trại nuôi thương mại, tiêu hóa thức ăn bị bỏ qua khi bị gặp phải vấn đề tiêu chảy.

Làm thế nào để ngăn ngừa khó tiêu hóa protein

Để ngăn ngừa chứng khó tiêu protein ở heo mới cai sữa một số biện pháp được đề xuất:

Thứ nhất, khẩu phần ăn ít protein bao gồm các nguồn protein có khả năng tiêu hóa cao được khuyến cáo mạnh mẽ trong vài ngày đầu sau khi cai sữa. Đến khi kết thúc, các thành phần có nguồn gốc protein thực vật tinh chế (từ đậu nành, lúa mì, đậu Hà Lan ...), các thành phần có nguồn gốc động vật (sản phẩm từ máu, protein trứng, bột cá) hoặc các sản phẩm có giá trị đặc biệt được khuyến cáo trong khẩu phần tổ hợp.

Thứ hai, nếu cho ăn thức ăn tự do (phương pháp thông thường cho heo cai sữa) kết quả dẫn đến tình trạng quá tải của hệ thống tiêu hoá chưa hoàn thiện, khi đó hạn chế cho ăn có thể được sử dụng trong một khoảng thời gian giới hạn (thường từ hai đến năm ngày sau khi cai sữa là đủ). Việc kéo dài thời kỳ này chỉ dẫn đến kết quả giảm năng suất.

Thứ ba, bổ sung axit lactic hoặc bất kỳ axit nào khác trong khẩu phần heo sau cai sữa đã được liên tục chỉ ra để cải thiện năng suất của vật nuôi, chủ yếu là do tính chất kháng khuẩn và hạ pH dạ dày của chúng. Ở đây, axit tốt nhất được sử dụng ít quan trọng hơn lượng axit được sử dụng. Tuy nhiên, sau khi thiết lập đúng lượng axit hữu cơ để sử dụng, việc lựa chọn chính xác sự pha trộn để phù hợp với loại protein trong khẩu phần ăn vẫn là vấn đề cốt yếu. Nghiên cứu ban đầu về axit hữu cơ đòi hỏi mức độ lên đến 20 kg /tấn thức ăn, nhưng 10 kg hợp lý hơn. Đó là bởi vì ở hàm lượng cao như vậy một vài  axit hữu cơ có thể phá hủy và thậm chí làm giảm lượng thức ăn ăn được. Tuy nhiên, đối với các cân nhắc về chi phí và thị trường, thực tiễn chăn nuôi hiện đại đòi hỏi 1-2 kg axit trên một tấn thức ăn. Ở mức này, hầu như không có khả năng có hiệu quả ở đường ruột, trừ khi nguồn thức ăn hoặc môi trường nuôi bị nhiễm bẩn bởi các mầm bệnh. Thêm vào đó, sự tiêu hóa protein không có khả năng bị ảnh hưởng đáng kể bởi sự thêm vào acid hữu cơ.

Tổng hợp

Nói tóm lại, pH dạ dày được xác định chính xác bởi sự phát triển tự nhiên ở mức độ vừa phải trong giai đoạn bú mẹ. Tuy nhiên, giai đoạn cai sữa, cần phải có chế độ ăn hợp lí để đảm bảo protein thức ăn và axit hữu cơ phù hợp với nhau để pH dạ dày giảm nhanh đến mức đảm bảo cho quá trình tiêu hoá protein và sức khỏe đường ruột.

Phòng Kỹ Thuật – Marketting – Công Ty TNHH Nhân Lộc (Lược dịch theo WattAgnet.com)